روشن است که نقش گروههای مسلح غیر دولتی در سیاست جهانی روزبهروز پیچیدهتر میشود، در میان این گروهها داعش که به نام “دولت اسلامی” نیز نامگذاری شده، به عنوان گروهی شناخته میشود که نه تنها از روشهای وحشتناک برای پیشبرد جنگ خود استفاده میکند، بلکه تأثیرات سیاسی در سطح منطقهای و جهانی نیز داشته است.
گروه داعش تنها نتیجه تلاشهای ایدیالوژیک نیست، بلکه حمایت غیر مستقیم برخی قدرتهای منطقهای و جهانی نیز در رشد و پیشرفت این گروه تأثیرگذار بوده است. در چند سال اخیر، داعش در سطوح مختلف منطقهای و جهانی از حمایتهای سیاسی بهرهمند شده است که این حمایتها در برخی از موارد آشکار و در برخی دیگر پنهان بودهاند.
البته شایان ذکر است گاهی اوقات کشورهایی که اهداف استراتژیک خود را در منطقه دنبال میکنند، از وجود داعش برای منافع خود به صورت غیر مستقیم استفاده کردهاند؛ بههمین دلیل، حمایتهای شان را بهشکل غیرمستقیم در قالب تأمین تسلیحات، منابع مالی یا تضعیف مخالفان داعش ارائه کرده است.
اما بهطور کلی، ماهیت حمایت سیاسی از داعش را میتوان در چند محور زیر بررسی کرد:
۱-: حمایت تبلیغاتی؛
داعش از طریق رسانههای اجتماعی و کمپاینهای گسترده تبلیغاتی توانسته توجه مردم را به خود جلب کند و حمایت برخی حلقههای استخباراتی را به دست آورد.
با وجود اینکه شبکههای اجتماعی در اختیار کسانی است که ادعای مخالفت با تروریسم دارند؛ اما به داعش اجازه همهجانبه و عمومی دادهاند تا بدون محدودیت از این بسترها بهرهبرداری کند.
داعش تمامی ایدهها و نظریات خود را از طریق رسانههای اجتماعی، وبسایتها و ابزارهای دیجیتال منتشر میکند که از این طریق به حامیان خود کیفیت فکری و ایدیالوژیک میبخشد و حمایت افراطگرایان جهانی را به دست میآورد.
۲-: حمایت ایدیالوژیک؛
برخی گروهها و افراد تندرو که با تفکرات افراطی داعش موافق هستند، زمینه ایدیالوژیک لازم را برای این گروه فراهم میکنند، این نوع حمایت در برخی موارد توسط گروههای مذهبی یا سیاسی صورت میگیرد که به دنبال استفاده از حضور داعش برای افزایش نفوذ خود در منطقه هستند.
در خاورمیانه، آفریقا و سایر کشورها افراد و گروههای دارای افکار افراطی به دلیل اشتراک ایدیالوژیک با داعش، تمایل زیادی به حمایت از این گروه دارند، این نوع حمایت، هرچند جهت تبلیغ افراطگرایی مذهبی صورت میگیرد اما گاهی به حمایت مالی و انسانی نیز تبدیل میشود.
۳-: حمایت غیر مستقیم؛
برخی از دولتها بهصورت آشکار از داعش حمایت نمیکنند، اما جهت منافع استراتیژیک خود اقدامات را به گونهای انجام میدهند که در نهایت به تقویت داعش منجر میشود؛ به عنوان مثال: بیتوجهی به مقابله با مخالفان داعش، مشارکت در طولانیتر شدن منازعات منطقهای یا بهجای مسدود کردن شبکههای مالی و تبلیغاتی داعش، پیشرفت بخشیدن به این فعالیتها.
برخی کشورها برای تضعیف دشمنان سیاسی خود از حضور داعش به صورت غیر مستقیم بهره میبرند و به این ترتیب حمایت از این گروه را در پوشش منافع استراتژیک توجیه میکنند. در عموم میتوان گفت که ماهیت حمایت سیاسی از داعش یک بازی پیچیده است که حول محور اهداف سیاسی منطقهای و جهانی، منافع استراتژیک و گسترش افراط مذهبی میچرخد.