پس از صحابه کرام رضی الله عنهم، عمر بن عبدالعزیز رحمه‌الله در عدالت، صله‌ی رحمی، شفقت، اخلاق نیکو و اقامه دین کامل و پاک الهی برتر از همه شمرده می‌شود.
در باره عدالت و خلافت عمر بن عبدالعزیز رحمه‌الله هزاران کتاب نوشته شده است. هیچ‌کس در هیچ‌کجا به حکومت وی نقدی وارد نکرده است. او در مسیر اسلام، پس از خلفای راشدین و معاویه رضی‌الله‌عنهم به‌عنوان بی‌مانندترین خلیفه شناخته شده است.
در دوران خلافت وی خوارج همچنان حضور داشتند؛ گروهی که از زمان حضرت عثمان رضی‌الله‌عنه و حضرت علی رضی‌الله‌عنه باقی مانده بود و در طول تاریخ اسلامی بارها علیه خلافت اسلامی بغاوت کرده بودند.
در ابتدا، عمر بن عبدالعزیز رحمه‌الله در برابر آنان سیاست نرمش و اخلاق نیکو را در پیش گرفته بود و تلاش می‌کرد تا بر اساس آموزه‌های اسلامی، آنان را اصلاح کند.
در نتیجه این دعوت و صله‌ی رحمی، بسیاری از خوارج تحت تأثیر عدالت، تقوی و برخورد ملایم عمر بن عبدالعزیز رحمه‌الله قرار گرفته و تشویش شدند که به‌جای خشونت به اصول اسلامی بازگردند و از اقدامات افراطی خود دست بکشند. اما عده‌ای از خوارج و گروه‌های افراطی آن دوران همچنان با عمر بن عبدالعزیز رحمه‌الله دشمنی و کینه‌توزی می‌ورزیدند.
وقتی آن‌ها عدالت، شفقت و صله‌ی رحمی عمر بن عبدالعزیز رحمه‌الله را مشاهده کردند به‌جای بازگشت به راه راست، با گستاخی تمام به ترویج افکار باطل خود ادامه دادند. اصلاحات عمر بن عبدالعزیز را تهدیدی در مناطق مختلف برای نفوذ و قدرت خود تلقی می‌نمودند.
هنگامی که عمر بن عبدالعزیز رحمه‌الله تلاش می‌کرد در فضایی از وحدت و عدالت بر مردم حکومت کند، خوارج این کار را تضعیف نفوذ خود می‌دانستند. تا جایی که در برخی از مناطق آذربایجان بغاوت‌هایی به راه انداختند و هر کسی را که با عمر بن عبدالعزیز رحمه‌الله بیعت کرده بود، کافر می‌خواندند. در این بغاوت‌ها، خوارج با ظلم و ستم فراوان، خون بسیاری از مسلمانان را ریختند.
عمر بن عبدالعزیز رحمه‌الله چندین بار آن‌ها را به راه اسلام دعوت کرد اما خوارج همچنان بر مواضع افراطی خود پافشاری کردند. در نهایت، امیرالمؤمنین دستور از بین بردن آنان را صادر کرد و به ابن حاتم، ستر درستیز قوای مسلّح فرمان داد که هیچ‌کس از آن‌ها را زنده نگذارد.
ابن حاتم دستور امیرالمؤمنین را اجرا کرد و با قوای مسلّح اسلامی خود، خوارج را به گونه‌ای نابود کرد که تا به امروز دیگر در آن مناطق اثری از آن‌ها دیده نشده است.
هرچند عمر بن عبدالعزیز رحمه‌الله برای عدالت، اصلاحات و آسایش مردم بسیار کوشید، اما خوارج به دلیل عقاید افراطی و اختلافات دیرینه‌ی شان با خلافت اموی، علیه ایشان دست به بغاوت زدند.
