محمد بن تومرت که وابسته به قوم آمازیغی می‌باشد، در منطقه سوس به دنیا آمده و در قرن چهارم هجری جنبش موحدین را در مغرب (مراکش امروزی) تأسیس نمود، دیدگاه‌ها و دعوت او از اندیشه‌های خوارج سرچشمه می‌گرفت و مردم را به دلیل گناهان کوچک، مرتد می‌خواند.
پس از بازگشت به شمال آفریقا، محمد بن تومرت علیه دولت مرابطون قیام کرد و مردم را به بغاوت فرا می‌خواند، او خود را “المهدی” ملقب نمود و شعارهایی چون عدالت، توحید و اصلاح بلند می‌کرد و جنبش موحدین را به این روش آغاز کرد.
محمد بن تومرت در فعالیت‌های سیاسی و مذهبی دوران خود به‌عنوان فردی افراط‌گرا شناخته می‌شد، زیرا او در پاک‌سازی عقاید اسلامی و اجرای اصلاحات دینی سخت‌گیر بود و به صراحت با بدعت‌های مذهبی، بی‌عدالتی‌های سیاسی و آنچه انحراف از اصول دینی می‌خواند، مخالفت می‌کرد.
او علناً مخالفان خود، به‌ویژه دولت مرابطون و امیر این دولت، علی بن یوسف بن تاشفین را کافر خواند، عقاید سخت‌گیرانه او منجر به بروز درگیری‌ها و شکاف‌های اجتماعی شد.
علمای معاصر و عموم مسلمانان با دیدگاه‌های افراطی محمد بن تومرت مخالف بودند، افراد زیادی به دست پیروان کشته شدند، به‌ویژه در جریان سقوط دولت مرابطون خونریزی‌های گسترده‌ای رخ داد.
ادعای محمد بن تومرت مبنی بر اینکه خود را “امام مهدی” خوانده بود، از سوی علمای اسلامی به‌شدت رد شد و موجب ایجاد فتنه در جامعه تلقی شد.
محمد بن تومرت در نظریه خود بر این بود که ویژگی عصمت تنها برای پیامبران محفوظ است اما خود را فردی دارای الهام و هدایت الهی می‌دانست، هدف از این ادعا تقویت موقعیت خود در میان پیروان بود تا او را بدون چون‌وچرا به‌عنوان رهبر بپذیرند.
برخی از باورهای پیروان محمد بن تومرت به شرح زیر بود:
۱-: اقدامات و تصمیمات محمد بن تومرت بر اساس اراده الهی است.
۲-: سخنان او عاری از هرگونه خطا و اشتباه است.
۳-: محمد بن تومرت از الهام خاص الهی برای هدایت مردم برخوردار است.
خلاصه در نتیجه‌ی تلاش‌های محمد بن تومرت دولت مرابطون سقوط کرد و دولت الموحدین به‌میان آمد.
دولت مرابطون که در قرون یازدهم و دوازدهم میلادی بر شمال آفریقا و اندلس (اسپانیا) حاکم بود، امپراتوری اسلامی مهمی بود که توسط قبیله سنگی (یکی از شاخه‌های قوم بربر) پایه‌گذاری شد.
این دولت تحت رهبری عبد الله بن یاسین آغاز شد و سپس با رهبری یوسف بن تاشفین گسترش یافت که بخش زیادی از اندلس و شمال آفریقا را تحت کنترل درآورد، دولت مرابطون در تاریخ اسلامی جایگاه مهمی دارد که خدمات ارزنده‌ای در گسترش تمدن، علم و سیاست اسلامی انجام داد، اما به دلیل بی‌ثباتی‌های داخلی و فشار نظامی دولت الموحدین که محمد بن تومرت در رأس آن قرار داشت، این دولت از بین رفت.
