مؤسسات و سازمان‌های خیریه:
تأمین مالی گروه داعش یک موضوع پیچیده و چندجانبه است. این گروه از راه‌های گوناگونی برای دست‌یابی به منابع مالی از طریق مؤسسات خیریه استفاده کرده است؛ از جمله کمک‌های جمع‌آوری‌شده به نام زکات و صدقه، کمپین‌های اینترنتی و انتقال سلاح و تجهیزات از مسیر این نهادها. برای خشکاندن منابع مالی این گروه، نظارت دقیق بر فعالیت‌های مؤسسات خیریه و اقدام قانونی و سریع علیه نهادهای مشکوک ضروری است.
بر اساس یافته‌های مرکز مطالعات استراتژیک روسیه، بسیاری از مؤسسات و سازمان‌هایی که نقش برجسته‌ای در تأمین مالی داعش داشته‌اند، با کمک‌های خصوصی از کشورهای عربستان سعودی و قطر تأسیس شده‌اند. در خصوص تأمین مالی داعش از طریق مؤسسات خیریه، موارد زیر قابل توجه است:
_ سوءاستفاده از نام مؤسسات خیریه:
داعش در کنار سایر فعالیت‌های غیرقانونی، با سوءاستفاده از عنوان مؤسسات خیریه، راه‌کارهای مختلفی را برای جذب کمک‌های مالی از مردم به کار گرفته است. به‌عنوان مثال:
زکات و صدقات: این گروه تحت عنوان زکات و صدقات، کمک‌های فراوانی از مردم کشورهای مختلف جمع‌آوری کرده است. یکی از نمونه‌های بارز آن، شناسایی ۴۱۶ نفر توسط نهادهای استخباراتی فرانسه بود که تحت عنوان زکات و صدقات، کمک‌های مالی برای داعش جمع‌آوری کرده و از طریق ترکیه و لبنان به سوریه ارسال کرده بودند.
کمپین‌های اینترنتی: این گروه از طریق اینترنت، کمپین‌های مختلفی به نام حمایت از یتیمان، بیوه‌ها، ساخت مساجد و امور خیریه راه‌اندازی می‌کند که در واقع این کمک‌ها به اعضای داعش ارسال می‌شوند.
_ مؤسسات و سازمان‌های خیریه مشکوک:
در اینجا نام چند مؤسسه و سازمان خیریه که از سوی نهادهای بین‌المللی به دلیل تأمین مالی داعش معرفی شده‌اند، آورده می‌شود:
الف. مؤسسه عید چریتی (قطر): یک مؤسسه خیریه غیرانتفاعی قطری است که در سال ۱۹۹۵ در شهر دوحه تأسیس شد. این نهاد در زمینه کمک‌های بشردوستانه، صحت، تعلیم و توسعه اجتماعی فعالیت دارد. گفته می‌شود بنیان‌گذار این مؤسسه عبدالرحمن بن عمیر النعیمی بوده است. وزارت خزانه‌داری آمریکا این فرد را متهم کرده است که علاوه بر القاعده، در تأمین مالی گسترده داعش نیز نقش داشته است.
ب. IHH (ترکیه): بنیاد حقوق بشر، آزادی‌ها و کمک‌های بشردوستانه ترکیه که در سال ۱۹۹۲ توسط گروهی از داوطلبان در استانبول ایجاد شد و در سال ۱۹۹۵ به‌عنوان یک سازمان غیردولتی به ثبت رسید. این بنیاد در بیش از ۱۳۰ کشور جهان فعالیت دارد اما کشورهای سوریه، فلسطین، سومالی، بنگلادش، یمن و کشورهای آفریقایی محل تمرکز اصلی آن هستند.
اتهاماتی علیه این بنیاد مطرح است مبنی بر این که در سوریه، در مناطق تحت کنترل داعش، کمک‌های مالی توزیع کرده است. در سال ۲۰۲۱ مروه دوندار که همسر یکی از جنگجویان داعش بود، در محکمه ترکیه اعتراف کرد که کمک‌هایی که از سوی این بنیاد دریافت کرده بودند، در مناطق تحت کنترل داعش در سوریه توزیع شده‌اند. با این حال، این بنیاد این ادعا را رد کرده و آن را تلاشی برای بدنامی خود دانسته است.
ج. بنیاد خیریه نجات (افغانستان): یک سازمان غیردولتی، غیرسیاسی و غیرانتفاعی است که در سال ۱۹۹۱ در شهر پیشاور پاکستان برای درمان اعتیاد مهاجران افغان تأسیس شد. در سال ۲۰۰۵، دفتر مرکزی خود را به کابل منتقل کرد.
مدیر این بنیاد، سعید حبیب احمد خان، متهم به فراهم‌سازی تسهیلات مالی برای داعش بوده و در نهایت، در سال ۲۰۱۹ وزارت خزانه‌داری آمریکا این بنیاد را تحریم کرد زیرا آن را منبع تأمین مالی، جذب نیرو و برنامه‌ریزی برای شاخه خراسان داعش معرفی کرده بود.
طبق گزارش‌ها، بنیاد نجات تحت عنوان کمک‌های خیریه از قطر، امارات متحده عربی، عراق و برخی دیگر از کشورهای خاورمیانه پول جمع‌آوری کرده و از دفاتر خود در کابل و جلال‌آباد به قوماندانان داعش تحویل داده است.
در مجموع می‌توان گفت داعش با استفاده از عنوان مؤسسات خیریه، کمک‌های بی‌شماری از سراسر جهان جذب کرده و این روند تاکنون نیز ادامه دارد. شایان ذکر است که این گروه نه‌تنها از طریق این نهادها کمک مالی دریافت می‌کند، بلکه برخی از همین مؤسسات، انتقال جنگجویان، سلاح‌ها و تجهیزات داعش از یک منطقه به منطقه دیگر را نیز تسهیل می‌کنند.
برای خشکاندن منابع مالی این گروه، نظارت دقیق بر فعالیت‌های مؤسسات خیریه و اقدام قانونی و سریع علیه نهادهای مشکوک، امری حیاتی است.
