امروز راجع به القاب خوارج بحث می‌کنیم. این بحث از این‌رو مهم است که این قشر فریب‌کار و حیله‌گر، دشمنی با پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم و یاران شیرین وی را بر عهده گرفته‌اند. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم در باره صحابه کرام فرموده‌اند: «أصحابي کالنجوم بأيّهم اقتديتم اهتديتم». و در میان صحابه، با آن‌هایی دشمنی دارند که نسبت به دیگران به رسول‌الله نزدیک‌تر و عزیزتر بودند.
به دلیل این دشمنی آشکار آن‌ها، پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم، صحابه کرام و ائمه عظام لقب‌های مختلفی به آن‌ها داده‌اند.
در اوایل اسلام، خوارج به عنوان «القراء» شناخته می‌شدند. این لقب از آن‌رو استفاده می‌شد که آن‌ها قرآن را بدون داشتن فقه و علم تلاوت می‌کردند، به این معنا که علم تفسیر و تأویل قرآن را نداشتند و آن را بر اساس هوی و هوس خود تفسیر می‌کردند.
حافظ ابن حجر عسقلانی رحمة‌الله‌علیه در کتاب «فتح الباری» می‌نویسد:
“يقال لهم القراء لشدة اجتهادهم في التلاوة والعبادة، إلا أنهم کانوا يتأولون القرآن علی غير المراد منه، ويستبدون برأيهم …”
ترجمه: به آن‌ها قراء گفته می‌شد زیرا در تلاوت و عبادت بسیار سخت‌کوش بودند، اما قرآن را بر خلاف معنای واقعی آن تأویل و به رأی خود عمل می‌کردند.
یعنی معنای واقعی آیات قرآن را درک نمی‌کردند، زیرا آن‌ها فقط قاری قرآن بودند نه فقیه. کسی که فقط قاری قرآن باشد و فقه را رها کند، چگونه می‌تواند معنای واقعی آیات را بفهمد؟ چگونه می‌تواند تفسیر و تأویل آیات را درک کند؟ بنابر این، مشخص است که آن‌ها آیات را بر اساس هوی و هوس خود تفسیر می‌کردند.
همان‌طور که ابن حجر عسقلانی در کتاب خود نوشته است: «این لقب (القراء) که به آن‌ها داده شده بود، اکنون دیگر استفاده نمی‌شود زیرا با گذشت زمان آن‌ها کارهایی کردند که باعث شد به لقبی دیگر نیاز داشته باشند.»
یکی دیگر از لقب‌های مشهور آن‌ها «الخوارج» است؛ این لقب به این دلیل به آن‌ها داده شد که گفتار، کردار و اعمال آن‌ها خارج از قواعد و اصولی بود که برای مسلمانان وضع شده است.
در مورد عنوان فوق برخی از احادیث را ذکر خواهیم نمود که رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلّم در آن‌ها یادآوری نموده است که خوارج چه گروهی می‌باشد؟
رواه البخاري بسنده عن يسير بن عمرو قال: قلت لسهل إبن حنيف هل سمعت رسول الله “صلی الله عليه وسلم” يقول في الخوارج شيئا؟ قال: سمعته يقول -و أهوی بيده قبل العراق- “يخرج منه قوم يقرؤون القرآن لايجاوز تراقيهم، يمرقون من الاسلام مروق السهم من الرمية”
صحيح البخاري- رقم الحديث: ۶۹۳۴
در این حدیث مبارک، اگرچه نام «خوارج» به صراحت ذکر نشده است، اما ویژگی‌های آن‌ها بیان شده است. با این حال، مشخص است که اگر کسی آن‌ها را بشناسد، به نام خوارج می‌شناسد، همان‌طور که یسیر بن عمرو از سهل بن حنیف درباره «الخوارج» سؤال کرد.
در حدیث دیگری که نام «الخوارج» به صراحت ذکر شده است و رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم خود این لقب را به آن‌ها داده است. امام احمد و بسیاری از ائمه بزرگوار این حدیث را نقل کرده‌اند.
وقد ورد التصريح باسم الخوارج في حديث رواه الإمام احمد وغيره عن عبد الله بن أبي أوفی “رضي الله عنه” قال: سمعت رسول الله “صلی الله عليه وسلم” يقول: “الخوارج هم کلاب النار”.
در این حدیث مبارک همان‌طور که انتظار می‌رفت، رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وسلم با عبارات شدیدی از آن‌ها یاد کردند. تنها به نام «الخوارج» اکتفا نکردند، بلکه آن‌ها را «سگ‌های جهنم» نامیدند و قطعاً خوارج سگ‌های جهنم خواهند بود.
ويمکن أن يکون هذا الوصف ماخوذا من لفظ الخروج الوارد في بعض الاحاديث کقوله: “صلی الله عليه وسلم” “يخرج في هذه الأمة….” رواه البخاري و مسلم: برقم:۱۰۶۵.
وفي لفظ “سيخرج قوم” رواه البخاري و مسلم: رقم: ۱۰۶۶.
وهذا ما فهمه الصحابة “رضي الله عنهم” کما في حديث سهل بن حنيف السابق، وأما تسمية الصحابة الخوارج بهذا الإسم واشتهار ذلك في زمنهم فهو أمر ثابت، و من ذلك ما سبق في خبر سهل بن حنيف “رضي الله عنه”.
