امروز در فضای مجازی با مواردی روبرو شدم که در آنها هیئت تحریر الشام با داعش مقایسه شده و هر دو گروه به گونه‌ای معرفی شده بودند که گویا به ضرر اسلام عمل می‌کنند؛ از همین‌رو به‌عنوان یک نویسنده بی‌طرف تصمیم گرفتم تفاوت‌های میان این دو گروه را اندکی تحلیل کنم.
اگرچه نام داعش و هیئت تحریر الشام در میان گروه‌های مسلح اسلامی در حال حاضر به بخشی از رسانه‌ها و تحقیقات بین‌المللی تبدیل شده است، اما اختلافات عمیق فکری، عقیدتی و سیاسی بین آنها وجود دارد که هر گروه را به‌شکل جداگانه‌ای معرفی می‌نماید.
داعش که یک گروه معروف با مفکوره‌ی تندرو تکفیری است، ظاهراً به نام تأسیس خلافت اسلامی، هر فرد را در جهان فریب داده است، اما تحریر الشام به جهاد عملی علیه نظام حاکم سوریه پرداخته و جهاد را واقعاً مسئولیت خویش دانسته است و اکنون به نتیجه نایل آمد.
داعش سیاست تکفیری خود را به شکلی بی‌سابقه‌ای گسترش داده است؛ هر فردی که بیعت با این گروه را نپذیرد، کافر محسوب می‌کند، اما گروه تحریر الشام در سیاست تکفیر بسیار نرم هست و تنها کسانی را تکفیر می‌کند که آشکارا دچار کفر بواح شده‌اند.
گروه داعش حکم تکفیر را فقط در کلام محدود نمی‌داند، بلکه در عمل با مجازات‌های سختی چون قتل، حبس و شکنجه همه چیز را بر مسلمانان تطبیق می‌دهد، جالب اینجاست که حتی افراد جاهل در این گروه می‌توانند فتوا صادر کنند و انواع مهرهای ارتداد را با خود دارتد اما در هئیت تحریر الشام فقط علما و محاکم معتبر فتوای تکفیر صادر می‌کنند و عموم مردم حق تصمیم گیری در این مورد را ندارند.
گروه تکفیری داعش اکثر علمای اسلامی را که با اقدامات افراطی آنها مخالفت می‌ورزند، پس از تکفیر از بین می‌برد و حق نمایندگی از شریعت را فقط به خود می‌دهد، اما تحریر الشام سعی می‌کند با علمای اسلام ارتباط برقرار کند و از آنها برای مشروعیت خود استفاده کند.
گروه داعش معتقد به «خلافت آنی» است و خود را نماینده خلافت جهانی اسلامی می‌داند که برای اعلام آن نیازی به هیچ شرط و مرحله‌ای نمی‌بیند؛ حتی در سال ۲۰۱۴ خلافت خود را اعلام کرد که مشکلات زیادی را به همراه داشت، اما تحریر الشام معتقد به خلافت تدریجی است، یعنی برای استقرار نظام اسلامی ابتدا باید شرایط فراهم شود و سپس به تدریج توسعه یابد.
به‌طور خلاصه، داعش و تحریر الشام از نظر ایدیالوژی، اهداف و سیاست‌ها با یکدیگر تفاوت‌های عمیقی دارند؛ تحریر الشام در تلاش است تا حمایت مردمی را در منطقه به دست آورد، نظام اسلامی را ایجاد کند و به‌عنوان یک مقاومت اسلامی معتدل فعالیت کند، در حالی که داعش به دلیل برخورد تندرو خود باعث اختلاف، درگیری‌های داخلی و انزوای بین‌المللی شده است.