گروهی که به نام داعش شناخته می‌شود یکی از افراطی‌ترین و خشونت آمیزترین گروه‌هایی است که از بطن بحران‌ها و بی‌ثباتی‌های خاورمیانه سر برآورد، این گروه که ابتدا در عراق ظهور کرد با بهره‌گیری از ضعف دولت مرکزی، خلاهای سیاسی و تنش‌های مذهبی و قومی به‌سرعت قدرت گرفت و مناطق گسترده‌ای را تحت کنترل خود درآورد.
اما جاه‌طلبی‌های این گروه تنها به عراق محدود نماند بلکه به‌سرعت دامنه فعالیت‌های خود را به سوریه و سپس به دیگر مناطق به‌ویژه افغانستان و آسیای مرکزی گسترش داد.
ظهور داعش در افغانستان وضعیت امنیتی این کشور را پیچیده‌تر کرد، این گروه در زمان نظام جمهوریت و حمایت‌های خارجی از افغانستان؛ از وضعیت بد امنیتی، مشکلات داخلی و تنش‌های منطقه‌ای سوءاستفاده کرد تا جای پایی برای خود باز کند.
داعش تلاش کرد با استفاده از تاکتیک‌های وحشیانه مانند حملات انتحاری و کشتار جمعی حضور خود را تثبیت کند اما موفق نشد.
با بازگشت امارت اسلامی داعش به‌جای پیشرفت روزبه‌روز تضعیف شد، هر جا که سر بلند کرد سرکوب شد و هر برنامه‌ای که طراحی کرد از بین رفت، در نتیجه مجبور شد به کشورهای همسایه پناه ببرد و فعالیت‌های تخریبی خود را به‌طور پراکنده جهت خوشنودی حامیانش انجام دهد.
ظهور داعش تحت نام «دولت اسلامی عراق و شام» یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های امنیتی و اجتماعی جهان معاصر بود. این گروه ابتدا از خلاهای سیاسی، مذهبی و اجتماعی عراق برای تقویت خود استفاده کرد و سپس تلاش کرد با حمایت‌های پنهان استخباراتی نفوذ خود را به افغانستان گسترش دهد اما شرایط افغانستان تفاوت‌های عمده‌ای با عراق داشت که موجب شکست داعش در این کشور شد. بعضی از مواردی آن را ما ذیلا بیان نموده و با وضعیت افغانستان مقایسه خواهیم کرد:
۱- تفاوت در قدرت دولت مرکزی هر دو کشور:
در عراق ضعف دولت مرکزی و خلاهای موجود عامل اصلی پیشرفت داعش بود، پس از سقوط رژیم بعث و کنار رفتن صدام حسین ساختار دولت عراق بسیار ضعیف شد، اختلافات شدید سیاسی، فساد گسترده و نبود انسجام، زمینه را برای نفوذ داعش در ساحات مختلف فراهم کرد.
ضعف دولت عراق تا حدی بود که در سال ۲۰۱۴، با تصرف شهر موصل توسط داعش حتی مقاومت جدی از سوی نیروهای دولتی صورت نگرفت.
اما در افغانستان با سقوط نظام جمهوریت و بازگشت امارت اسلامی یک دولت مرکزی قدرتمند شکل گرفت که کشور را از بحران‌های مختلف بهسوی وحدت سوق داد و همه دشمنان این سرزمین را به شمول داعش ازبین برد.
امارت اسلامی با استفاده از تجربیات طولانی‌مدت خود در جنگ‌های چریکی؛ توانست کنترل مناطق مختلف را به دست گیرد و همانند گروههای دیگر چند دسته نشود.
۲- تفاوت در ساختار قومی و مذهبی هر دو کشور:
در عراق اختلافات عمیق میان شیعیان و اهل سنت به‌ویژه پس از حمله آمریکا موجب نارضایتی گسترده اهل سنت شد، داعش از این نارضایتی استفاده کرده و خود را مدافع اهل سنت معرفی کرد.
اما در افغانستان چنین شکاف‌های مذهبی وجود ندارد اکثریت جامعه اهل سنت هستند و به اقلیت‌ها نیز حقوق مذهبی داده می‌شود، ساختار اجتماعی افغانستان مبتنی بر برادری اسلامی است که این مانع از نفوذ داعش شده است.
۳- تفاوت در دسترسی به منابع مالی:
داعش در عراق از طریق کنترل منابع نفتی به درآمدهای کلانی دست یافت، عراق یکی از بزرگ‌ترین کشورهای نفت‌خیز جهان است و داعش با تصرف مناطقی مانند موصل و کرکوک در سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ از فروش غیرقانونی نفت درآمد هنگفتی کسب کرد.
اما در افغانستان داعش به هیچ منبع مالی بزرگی دست نیافت، نبود منابع مالی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های داعش در افغانستان بود.
۴- تفاوت در نیروی رسانه‌ای هردو کشور:
داعش در عراق از طریق تبلیغات حرفه‌ای و تولید فیلم‌ها و محتوای رسانه‌ای؛ حامیان بین‌المللی بسیاری جذب کرد، اما در افغانستان علی‌رغم تبلیغات برخی رسانه‌های مزدور؛ دسترسی رسانه‌ای این گروه بسیار محدود بود.
در نتیجه گفته میتوان که قدرت‌گیری داعش در عراق به دلیل شرایط خاص سیاسی و اجتماعی این کشور بود اما در افغانستان شرایط به‌کلی متفاوت است.
دشمنی امارت اسلامی با داعش؛ نبود شکاف‌های مذهبی و موجودیت محدودیت‌های مالی؛ مانع گسترش این گروه در افغانستان شده است. داعش که در عراق خود را قدرتمند نشان داده بود در افغانستان به‌شدت تضعیف و سرکوب شد و آینده‌ای برای آن در این کشور دیده نمی‌شود.
