دیدار اخیر وزیر امور خارجه افغانستان با سکرتر امور خارجه هند ویکرم مِسری با واکنش تند حسابهای رسمی شبکههای اجتماعی مربوط به ادارات استخباراتی پاکستان مواجه شده است.
این واکنش نشاندهنده سیاستی است که همواره بر مداخله بیجا در امور داخلی افغانستان استوار بوده و باعث ایجاد بیاعتمادی میان دو کشور شده است، سیاست سنتی پاکستان در قبال افغانستان که بر «عمق استراتژیک» و تحمیل یک حکومت همسو با منافع خود متمرکز بود، اکنون کاملاً شکست خورده است.
در مقابل، امارت اسلامی افغانستان سیاست خارجی مستقل و متعادلی را در پیش گرفته است که هدف آن برقراری روابط متوازن با تمام قدرتهای منطقهای است.
پاکستان طی دو دهه گذشته چنان نوع مداخله را در امور افغانستان داشته است که نه تنها به افغانستان آسیب رسانیده بلکه برای خود پاکستان نیز مشکلاتی ایجاد کرده است. پس از بازگشت طالبان به قدرت؛ اسلامآباد انتظار داشت که کابل تابع سیاستهایش باقی بماند اما حکومت طالبان استقلال ملی را در اولویت خود قرار داد.
پاکستان بارها تلاش کرد تا افغانستان را تحت فشار قرار دهد؛ از جمله با اعمال محدودیتهای مرزی، صدور بیانیههای دیپلماتیک و اخیراً حملات هوایی، اما این اقدامات نتیجه معکوس دادند، احساسات ضدپاکستانی در داخل افغانستان افزایش یافت در حالی که طالبان واضح اعلام کردهاند که تسلیم در برابر فشارهای خارجی نمیشوند و تنها بر اساس منافع ملی خود تصمیمگیری خواهند کرد.
سیاست پاکستان آنچنان ناکارآمد بوده است که دخالتهایش در امور داخلی افغانستان باعث انزوای بیشتر خودش در سطح جهان شده است، حملات هوایی اخیر نمونهای بارز از این روند هستند که نه تنها نقض آشکار قوانین بینالمللی محسوب میشوند، بلکه فاصله میان دو کشور را نیز عمیقتر کردهاند، اگر اسلامآباد سیاست خود را بازنگری نکند؛ در آینده با چالشهای دیپلماتیک بیشتری روبهرو خواهد شد.
امارت اسلامی افغانستان سیاست خارجی خود را در مسیری مستقل و متعادل به پیش میبرد، طالبان بهوضوح اعلام کردهاند که وابسته به هیچ کشور خاصی نخواهند بود و در عوض؛ روابط برابر با تمام کشورهای همسایه برقرار خواهند کرد.
دیدار وزیر امور خارجه افغانستان با سکرتر امور خارجه هند در راستای همین سیاست قرار دارد، طالبان تصمیم گرفتهاند که روابط عملی خود را با هند حفظ کنند، زیرا افغانستان برای توسعه اقتصادی، تجاری و دیپلماتیک خود به همکاری با تمام کشورها نیاز دارد. هند یک قدرت مهم منطقهای است و در پروژههای توسعهای افغانستان نقش داشته است.
طالبان به این واقعیت آگاه هستند که محدود کردن روابط به یک کشور خاص، تصمیمی غیرعاقلانه است و گسترش تعاملات دیپلماتیک با تمام قدرتها برای ثبات بلندمدت ضروری میباشد.
این رویکرد تنها به هند محدود نمیشود بلکه طالبان روابط مشابهی را با کشورهای آسیای مرکزی، ایران، چین و روسیه دنبال کردهاند، روابط تجاری افغانستان با ازبکستان و ترکمنستان در حال گسترش است، در حالی که همکاریهای اقتصادی با ایران و چین نیز افزایش یافته است، توسعه این روابط نشاندهنده این است که افغانستان در حال خروج از انزوای بینالمللی و تقویت جایگاه خود به عنوان یک دولت مستقل است.
پاکستان همواره تلاش کرده است که افغانستان را یک کشور تحت سلطه خود نشان دهد اما حکومت طالبان به وضوح نشان داده است که از حاکمیت ملی خود عقبنشینی نخواهد کرد، حملات هوایی اخیر، بیاعتمادی میان دو کشور را عمیقتر کرده است و اگر این روند ادامه یابد احتمال دارد که روابط دوجانبه بیش از پیش متشنج شود. پاکستان باید درک کند که روابط دوستانه با افغانستان تنها بر اساس احترام متقابل و برابری امکانپذیر است.
اگر اسلامآباد همچنان بر سیاستهای قدیمی خود پافشاری کند، نه تنها از افغانستان، بلکه از سایر قدرتهای منطقهای نیز بیشتر منزوی خواهد شد، سیاست خارجی طالبان روشن است: آنها به دنبال روابط برابر و محترمانه با همه کشورها هستند، اگر پاکستان نیز همین اصل را بپذیرد، ممکن است زمینه برای بهبود روابط میان دو همسایه فراهم شود.