مجبوریتهای زندگی، وضعیتهای روانی نامناسب و مشکلات اقتصادی از جمله عواملی هستند که انسان را به سمت اعمال سخت، ناپسند و ناروا سوق میدهند زیرا بدون امکانات و با دست خالی نمیتوان کاری انجام داد، این دنیا و زندگی به امکانات وابسته است، انسان هرچه از نظر روانی، اقتصادی و فکری در وضعیت بهتری باشد؛ توانایی بیشتری داشته و واقعیتها را خوبتر درک مینماید اما زمانی که فراز و نشیبهای زندگی او را درگیر خود کنند، از واقعیتها عبور کرده و برای رسیدن به اهداف خود به هر اقدام مشروع و نامشروعی دست میزند.
این فراز و نشیبها بخشی از اصل زندگی هستند اما افرادی که از ضعف دیگران سوءاستفاده میکنند و انسانها را به انجام اعمال ناپسند مجبور میسازند؛ بدبختترین افراد هستند، گروه داعش نمونهای از این گروهها است؛ گروهی که نه از انسانیت، همدلی و دلسوزی بهرهای برده و نه درکی از مجبوریتهای زندگی دارد، تاجیکستان یکی از کشورهای بیثبات، عقبمانده و ضعیف جهان است، جایی که اقتصاد، علم، آزادی مذهبی و اولویتهای انسانی در حال افول اند و در عوض؛ فقر، بیکاری و نزاعهای سیاسی و اقتصادی در اوج خود قرار دارند.
بسیاری از شهروندان تاجیکستان در کشورهای اروپایی به کار و مزدوری مشغولند، زیرا کشورشان فاقد سرمایهگذاری، سیستم دولتی منظم و همکاری کامل میان تاجران و مقامات دولتی است، این ضعفها مردم تاجیکستان را مجبور کرده است که جهت بدست آوردن پول به صفوف داعش بپیوندند و داعش نیز در ازای زندگی این افراد به آنها پول پرداخت میکند.
شاخهء خراسان داعش تا حد زیادی متشکل از اتباع تاجیکستان است، در گزارشی منتشرشده از نیویورک تایمز آمده است که نیمی از اعضای شاخه خراسان؛ تاجیک هستند، از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ دو هزار تاجیک در سوریه و عراق به داعش پیوستهاند، در حملات داعش به مسکو، افغانستان و برخی دیگر از کشورهای منطقه، بارها اتباع تاجیک دستگیر شدهاند، این افراد ادعا کردهاند که به دلیل مجبوریتها پیشنهادهای مالی بالای داعش را پذیرفته و به این گروه پیوستهاند.
فساد در نهادهای عالی تاجیکستان به اوج خود رسیده است، رشوه، سرقت، فساد و چپاول به حیث یک اصل از اصول نهادهای این کشور تبدیل شدهاند، همین مسئله باعث شده است که تاجیکستان روزبهروز به سمت زوال پیش برود، رهبران این کشور به جای ایجاد فرصتهای شغلی برای مردم و کاهش فقر، تنها به منافع شخصی و افزایش ثروت خود مشغولند.
تنها فقر نیست که شهروندان تاجیکستان را به سمت داعش سوق میدهد بلکه استبداد و محدودیتهای مذهبی نیز از دیگر عواملی هستند که جوانان را به صفوف این گروه میکشانند، داعش به جوانان وعدهء آزادی مذهبی، یک مذهب قوی و خلافت جهانی را میدهد که این به آسانی باعث فریب خوردن جوانان احساساتی و پیوستن آنان به این گروه میشود.
علاوه بر فقر، استبداد و محدودیتهای مذهبی، دیکتاتوری نیز عامل بزرگ دیگری است که مردم تاجیکستان را به داعش سوق میدهد، تاجیکستان از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۷ با جنبش آزادی اسلامی درگیر بود، اگرچه این جنگ به پایان رسید، اما در سال ۲۰۱۵ این جنبش غیرقانونی اعلام شد و رهبران آن یا دستگیر و یا کشته شدند، امامعلی رحمان، رئیسجمهور فعلی تاجیکستان از سال ۱۹۹۴ تا کنون در قدرت است و به نظر میرسد برای همیشه در این مقام باقی خواهد ماند.
در نتیجه میتوان گفت که یکی از دلایل عمده شکست و زوال گروه افراطی داعش؛ نبود عقیدهء قوی در میان اعضای آن است، اعضای این گروه، همچون شهروندان تاجیکستان، به دلایل مالی، مقام و سایر اهداف گردهم آمدهاند نه بر پایهء یک عقیده و برنامه قوی؛ این گروه همچنان به سوی زوال پیش خواهد رفت.