علمای محترم در مورد خوارج از لحاظ دینی بحث‌های مفصلی کرده‌اند. بر اساس احادیث و تاریخ اسلام، خوارج به عنوان افرادی که از امت اسلامی جدا شده و راه افراط‌گرایی و سخت‌گیری را در پیش گرفته‌اند، شناخته شده‌اند.
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم درباره خطر خوارج به مردم هشدار داده است؛ توصیه به مبارزه علیه آنها کرده است و از خطرات این گروه یادآوری نموده است.
در یک حدیث معروف آمده است: «يَخْرُجُ فِي آخِرِ الزَّمَانِ قَوْمٌ حُدَثَاءُ الْأَسْنَانِ، سُفَهَاءُ الْأَحْلَامِ، يَقُولُونَ مِنْ خَيْرِ قَوْلِ الْبَرِيَّةِ، يَقْرَءُونَ الْقُرْآنَ لَا يُجَاوِزُ حَنَاجِرَهُمْ، يَمْرُقُونَ مِنَ الدِّينِ كَمَا يَمْرُقُ السَّهْمُ مِنَ الرَّمِيَّةِ، فَإِذَا لَقِيتُمُوهُمْ فَاقْتُلُوهُمْ، فَإِنَّ فِي قَتْلِهِمْ أَجْرًا لِمَنْ قَتَلَهُمْ عِنْدَ اللَّهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.» (بخاري او مسلم)
ترجمه: در آخرالزمان گروهی ظاهر می‌شود که جوانان و کم‌عقل‌اند؛ آنها سخنان زیبا می‌گویند، قرآن را می‌خوانند ولی از گلوی‌شان پایین‌تر نمی‌رود و از دین مانند تیری که از کمان خارج می‌شود، بیرون می‌شوند. هرگاه آنان را یافتید، بکشید زیرا در کشتن آنان برای قاتل پاداشی نزد خداوند است.
بر اساس این حدیث، پیامبر صلی‌الله علیه وسلم پاداشی برای کشتن خوارج در نظر گرفته است که نشانگر جدی بودن خطر آنهاست. علما این پاداش را به معنای حفاظت از اسلام و مسلمانان از خطر خوارج می‌دانند، زیرا خوارج تهدیدی بزرگ برای جامعه اسلامی محسوب می‌شوند و به وحدت و صلح امت آسیب می‌رسانند.
همچنین، مبارزه با خوارج از این جهت هم موجب پاداش دانسته شده است که آنها در امت اسلامی ترس، آشوب و خشونت ایجاد می‌کنند، مردم را به راه غلط هدایت کرده و پیام اصلی اسلام را تحریف می‌کنند. مقابله با نظریات افراطی و خشونت‌گرایانه خوارج برای حفظ اتحاد و صلح میان مسلمانان ضروری است.
در زمان حاضر، بسیاری از علما گروه‌هایی را که برخلاف اصول اسلام دست به افراط، خشونت و آسیب رساندن به بی‌گناهان می‌زنند، مانند خوارج می‌شمارند. به باور این علما، داعش و گروه‌های مشابه دارای ویژگی‌هایی مشابه خوارج‌اند، چرا که آنها با سوءاستفاده از اسلام و با ایدیالوژی‌های افراطی خود، در میان امت ترس و بی‌نظمی ایجاد می‌کنند.
در فقه و تاریخ اسلامی، بسیاری از علما دیدگاه مثبتی درباره مبارزه با خوارج دارند و بر این باورند که چنین مبارزه‌ای تنها تحت هدایت حکومت مشروع و علمای دینی انجام می‌شود، تا افراط‌گرایی و فتنه‌انگیزی خوارج ریشه‌کن شود و مسلمانان بی‌گناه در امان باشند.
به نظر این علما، خوارج افرادی هستند که به جای شریعت اسلامی، تفاسیر افراطی را دنبال کرده و مسلمانانی را که با افکارشان مخالفت می‌کنند، «کافر» می‌پندارند.
علمای حنفی تأکید دارند که جنگ با خوارج باید تحت رهبری حکومت اسلامی مشروع یا نهادهای دولتی صورت گیرد و اینکه جنگ‌های فردی یا بدون مبنا با اصول اسلام مطابقت ندارد؛ بر اساس فقه حنفی، حفظ نظم و جلوگیری از فتنه وظیفه حکومت اسلامی و مقامات مشروع است.
خلاصه اینکه حکم قتل خوارج زمانی روا و پاداش دارد که آنان در خشونت و فساد علیه جامعه اسلامی درگیر بوده و موجب ریختن خون مسلمانان می‌شوند.
در دوران معاصر نیز داعشی‌های خوارج در خونریزی مسلمانان و ایجاد بی‌ثباتی دست دارند و مقابله قاطع با آنها باید به دستور حکومت اسلامی و برای حفظ جامعه صورت گیرد، تا امت از افراط‌گرایی و فساد در امان باشد.
