خوارج داعش را می‌توان یکی از خطرناک‌ترین فتنه‌های عصر حاضر دانست؛ رهروان این گروهک منفور، با خشونت، کشتار غیرنظامیان، نابودی آثار تاریخی و ایجاد رعب و وحشت در عراق، سوریه و برخی کشورهای دیگر تلخ‌ترین شب و روزها را برای امت اسلامی رقم زد.
اما این گروه چگونه شکل گرفت؟ چرا به‌سرعت گسترش یافت؟ و آمریکا و جنگ‌های منطقه‌ای چه نقش‌هایی در این میان ایفا نمودند؟ سوالاتی که در این یادداشت به پاسخ آن خواهیم پرداخت.
پیدایش داعش به مجموعه‌ای از مشکلات داخلی، اشتباهات خارجی و نارضایتی‌های مردمی در آن زمان برمی‌گردد.
پس از حملهٔ آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳، و منحل‌شدن ارتش آن کشور، هزاران قومندان و سرباز که تعداد قابل توجهی از آن‌ها پیرو حزب بعث بودند بی‌کار شده و احساس می‌کردند که از قدرت کنار زده شده‌اند.
در همان زمان، دولت جدید عراق که تحت حمایت مستقیم آمریکا بود، در اختیار روافض قرار گرفته و بگونه‌ای می‌توان گفت که آمریکایی‌ها عراق را به ایران تحفه دادند؛ بعد از آن ماجرا، اهل سنت عراق عذاب‌ها و شکنجه‌های متفاوتی را از سوی حکومت وقت متحمل شدند.
در نتیجه این موضوع باعث گردید بسیاری از اهل سنت احساس تبعیض و ظلم نموده و این نارضایتی، زمینه را برای رشد گروه‌های جهادی و روی‌کار آمدن‌شان فراهم نماید.
زمانی‌که به ریشه‌یابی شکل‌گیری گروه داعش نگاهی بیاندازیم، درخواهیم یافت که در نخست، این گروه با نام «القاعده فی بلاد الرافدین» در سال ۲۰۰۴ به رهبری ابومصعب الزرقاوی تقبله‌الله ظاهر شد.
پس از مدتی، در سال ۲۰۰۶، این گروه همراه با چند گروه دیگر ائتلافی را تشکیل دادند که به نام «مجلس شورای مجاهدین» شناخته می‌شد. در همان سال، این شورا اعلام تأسیس «دولت اسلامی عراق» کرد و رهبری آن به ابوعمر البغدادی رسید.
با گذشت زمان و گسترش ناامنی در سوریه، این گروه در سال ۲۰۱۳ به رهبری ابوبکر البغدادی، دامنه فعالیت خود را به سوریه کشاند و نام خود را به «دولت اسلامی عراق و شام» (داعش) تغییر داد. نهایتاً در سال ۲۰۱۴، پس از تصرف موصل، ابوبکر البغدادی خلیفه خودخوانده خوارج، برپائی «خلافت» را اعلام کرد و نام گروه به «دولت اسلامی» تغییر یافت.
آمریکا با حمله به عراق، نظم کشور را از بین برد اما نتوانست نظم تازه‌ای بسازد؛ بنابر این با برکناری کامل ساختار دولت قبلی و پخش قدرت به گروه‌های خاص، باعث گسترش فساد، ناامنی و اختلاف مذهبی شدند.
بعد از خروج آمریکا از عراق در سال ۲۰۱۱، دولت نوری المالکی نتوانست وحدت ملی ایجاد کند.
بنابر این اهل سنت را از ساختار قدرت کنار زدند و در چنین وضعیتی، گروه داعش توانست از خشم و نارضایتی آن‌ها استفاده کرده و حمایت مردمی جذب کند.
در سال ۲۰۱۴، داعش با حمله به شهر موصل، دومین شهر بزرگ عراق، آن را تصرف کرد و نیروهای ارتش عراق بدون هیچ‌گونه مقاومتی فرار کردند.
در سال ۲۰۱۱، اعتراضات مردمی در سوریه شروع شد و به‌سرعت به جنگ داخلی تبدیل گردید.
گروه‌های زیادی علیه دولت بشار اسد قیام کردند و هرج‌ومرج، ضعف حکومت مرکزی و نبود نیروی منظم، باعث شد تا پای داعش به‌راحتی هرچه تمام به خاک سوریه نیز باز شود.