فریضۀ بزرگ و مهم جهاد به همان اندازه که دارای فضیلت بزرگ است؛ ترک آن نیز مسلمانان را به ذلت و خواری می‌کشاند، تاریخ گواه است که هر قومی که جهاد را ترک کرده؛ نسل‌های بعدی آن به افراد بی‌غیرت، فاسد، بی‌همت و شهوت‌پرست تبدیل شده‌اند.
الله متعال در قرآن کریم بارها تأکید کرده است که جهاد کنید! این تجارت بزرگی است، آن را ترک نکنید، زیرا آن برای شما عزت می‌آورد.
بنابراین؛ هر کس جهاد را با مال و جان ترک کند و خود را در امور دنیوی و شهوات غرق سازد، دچار زیان بزرگ، خواری، معصیت و ناکامی خواهد شد.
۲. جهالت:
یکی از عوامل اساسی عقب‌ماندگی و زوال امت اسلامی جهالت است، این جهالت به دو نوع تقسیم می‌شود:
الف: جهالت شرعی
ب: جهالت عصری
اول: جهالت شرعی
این نوع جهالت ناشی از بی‌خبری مسلمانان از احکام شریعت است؛ خواه در ضروریات دین اسلام بوده باشد یا در عقاید ویا در عبادات و معاملات شرعی.
اگر در میان این سه چیز عقیده ضعیف شود؛ مسلمان با ایمان کامل نمی‌ماند، اگر عبادات ضعیف شوند؛ فاصله از دین خداوند ایجاد می‌شود و اگر معاملات ضعیف شوند؛ تمیز حلال و حرام از نزد شخص از بین می‌رود، که آیا حالا حلال بدست می‌آورم ویا حرام؟ حق خود را میخورم ویا حق دیگری را؟
۲- جهالت عصری
این جهالت زمانی رخ میدهد که امت اسلامی در آموزش علوم عصری غفلت میکند؛ مانند تکنولوژی، پزشکی و سایر علوم و فنون عصری؛ امت مسلمه یک زمانی مرجع علوم عصری برای جهان بود تا حدی که حاکمان صلیبی فرزندان خود را جهت تعلیم به مدارس مسلمانان میفرستادند.
مسلمانان آن علوم عصری را ضایع کردند تاجایی که حتی نمی‌توانند یک سوزن را بسازند بالفرض اگر جور هم کنند جهت سوراخ نمودن آنرا به کشور دیگری میفرستند ویا از آن میخ جور میکنند لذا این همان عقب‌ماندگی یی است که ما مسلمانان طی دو قرن اخیر نموده ایم.
این جهالت همان مرض یی است که مارا درعصر کنونی به عقب رانده است، اینکه اکثریت امت اسلامی از جهاد روگرانیده اند علتش این است که اکثریت جوانان امت اسلامی به دین خود خبر نیستند، قدر و اهمیت جهاد را از قلب خود کشیده اند و این همه از جهالت سرچشمه میگیرد.
نتیجه:
اگر امت اسلامی میخواهد که با جهان هم‌سیال شود و به عزت و افتخار گذشته اش برگردد؛ نخست از همه به جهاد روآورد، و ثانیاً جهالت شرعی و عصری را از میان خود کنار زند، زیرا امت اسلامی؛ امروز اسلام، مذهب و همه چیز را وظیفه ملا و طالب قرار داده و از علوم عصری روگردانیده است که به سبب آن همه‌ی امت اسلامی زیان و تاوان دیده اند.
۳. علم ناقص
یکی دیگر از عوامل زوال امت اسلامی علم ناقص است، ادیب مشهور امیرالبیان شکیب ارسلان در کتابش (لماذا تأخَّر المسلمون و تقدَّم غیرهم) می‌گوید:
«علت اساسی به عقب‌ماندگی مسلمانان؛ علم ناقص است، علم ناقص خطرناک‌تر از جهالت است، زیرا جاهل ممکن است به سخن عالم گوش دهد، اما صاحب علم ناقص نه خود آگاه است و نه به نادانی‌خود اعتراف میکند».
مثلی وجود دارد که : «نیمه‌طبیب خطر جان و نیمه‌عالم خطر ایمان است». بناء بزرگترین مرض در امت اسلامی علم ناقص است، هرکس در کار خود نیمه است مگر خود را پوره و کامل حساب میکند لذا پیشرفت نیست.
این علم ناقص در تمام حرفه‌ها دیده می‌شود؛ از مهندس در مهندسی اش گرفته تا پزشک در پزشکی اش و مدرس در تدریسش همه ناقص اند و به مرور زمان این مسأله سبب عقب‌ماندگی امت اسلامی شده است.
۴.علمای سوء و حاکمان فاسد:
یکی دیگر از بزرگترین عوامل زوال امت اسلامی که امروزه در میان امت اسلامی وجود دارد؛ حاکمیت علمای سوء و حکام فاسد می‌باشد؛ زیرا قیادت و رهبری در دست این دو نوع قشر است به همین سبب؛ خود فساد و بربادی رخ میدهد.