امام اهل حدیث، سفیان ثوری رحمه‌الله در یک شعر عربی چنین می‌گوید:
یا رجالَ العلمِ ویامِلْحَ البلدِ
مَنْ یُصْلِحُ المِلْحَ اِذا الملحُ فَسَدَ
“ای اهل علم و ای نمک شهر! چه کسی نمک را اصلاح خواهد کرد اگر فاسد گردد؟”
مفهوم شعر:
سفیان ثوری رحمه‌الله بیان می‌کند که دانشمندان مانند نمک برای شهر هستند که در میان تمام مردم عادی و مقامات حکومتی از جایگاه بلندی برخوردار هستند. اگر این نمک شهر (دانشمندان) فاسد شوند، چه کسی مردم را به راه راست هدایت خواهد کرد؟
ابوحامد غزالی رحمه‌الله که از مجددان قرن پنجم به‌شمار می‌رود، می‌نویسد: فساد در میان مردم زمانی پدیدار می‌شود که در حکام فساد ایجاد شود و فساد حکام نیز زمانی رخ می‌دهد که علما فاسد شوند. بنابر این، اگر امت اسلامی می‌خواهد به پیشرفت دست‌رسی پیدا نماید باید رهبری خود را به دست علمای صالح و حکام شایسته بسپارد که نتیجه‌ی آن پیشرفت و خدمت بهتر به دین اسلام خواهد بود.
اختلافات داخلی امت اسلامی:
یکی از دلایل اصلی زوال امت اسلامی، اختلافات درونی آن است. اختلافات باعث تفرقه و پراکندگی می‌شود و تفرقه عامل ضعف یک جماعت قدرت‌مند خواهد بود، هرچند آن جماعت از نظر تعداد و نیروی انسانی بسیار بزرگ و دارای نیروی بشری باشد.
از همین‌رو رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلّم می‌فرماید: عن عبدالله بن عباس قال، قال رسول الله صلی الله علیه وسلم: افترقتِ اليهودُ على إحدَى وسبعينَ فرقةً، وافترقتِ النصارَى على اثنتَينِ وسبعينَ فرقةً، وستفترقُ هذه الأمةُ على ثلاثٍ وسبعينَ فرقةً كلُّها في النارِ إلا واحدةً، قيل: من هي يا رسولَ اللهِ؟ فقال صلَّى اللهُ عليهِ وسلَّمَ: مَن كان على مِثلِ ما أنا عليه وأصحابِي.
ترجمه: حضرت عبدالله بن عباس رضی‌الله‌عنه روایت می‌کند که رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وسلّم فرمودند:
“یهود به ۷۱ فرقه و نصاری به ۷۲ فرقه تقسیم شدند. این امت به ۷۳ فرقه تقسیم خواهد شد که همه آن‌ها به جز یک فرقه، در آتش خواهند بود.” از ایشان پرسیده شد: “ای رسول خدا! آن یک فرقه کدام است؟” حضرت پاسخ دادند: “گروهی که بر همان چیزی استوار است که من و اصحابم بر آن بودیم.”
امروزه اختلافات در میان امت اسلامی به شکل‌های گوناگونی پدید آمده است، از جمله:
۱-: به نام مذهب و عقیده؛
۲-: به نام قوم‌گرایی و نژاد؛
۳-: به نام اندیشه و نظریه و موارد دیگر.
این اختلافات آتش حسادت و تعصب را در میان امت اسلامی شعله‌ور کرده است، به حدی که یک مسلمان به درد و رنج برادر مسلمان خود اهمیت نمی‌دهد.
در حالی‌که پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلّم می‌فرماید؛ مؤمنان برادر یکدیگرند و همانند یک بدن هستند. اگر یک عضو بدن مانند چشم به درد آید، تمام بدن با آن رنجیده خواهد شد و اگر کدام عضو دیگر به‌درد آید، تمام بدن احساس درد خواهد نمود. اما متأسفانه باید با اندوه گفت که امروزه امت اسلامی به جایی رسیده است که نه تنها به یاری یکدیگر نمی‌شتابند، بلکه حتی غم و اندوه یکدیگر را نیز احساس نمی‌کنند.