اگرچه هند و افغانستان مرز مشترک زمینی ندارند، اما روابط دو کشور تاریخ طولانی‌ای دارند که بر پایه‌های فرهنگی، تجاری و دیپلماتیک استوار بوده است. با این حال، پاکستان همیشه این روابط را با تردید و شک و شبهه نگاه کرده است و همواره سعی کرده است نقش هند در افغانستان را محدود کند. این سیاست نه تنها به ضرر دیپلماتیک پاکستان انجامیده، بلکه روابط آن با افغانستان را نیز پیچیده‌تر کرده است. دیدار اخیر وزیر خارجه افغانستان، امیر خان متقی، و سیکرتر خارجه هند، ویکرام مسری، در دبی در همین زمینه مورد توجه قرار گرفته است که می‌تواند آغازگر دور جدیدی از روابط بین هند و افغانستان باشد و در عین حال چالش جدیدی برای پاکستان ایجاد کند.
سیاست پاکستان در قبال افغانستان همیشه دچار تناقضات و تصمیمات نادرست بوده است. اسلام‌آباد در دهه 1990 دولت طالبان را به رسمیت شناخت، اما زمانی که طالبان در سال 2021 دوباره به قدرت بازگشتند، پاکستان امید داشت که بتواند نفوذ خود را در کابل حفظ کند. با این حال، امارت اسلامی افغانستان به سرعت روشن کرد که تحت فرمان پاکستان نیست و به دنبال پیگیری سیاست خارجی مستقل خود است. به همین دلیل در ماه‌های اخیر روابط کابل و اسلام‌آباد دچار تنش شده است، به ویژه زمانی که پاکستان اقدامات سختگیرانه‌ای علیه پناهندگان افغان اتخاذ کرد و به طالبان اتهام حملات مرزی زد، که در واکنش به آن افغانستان مورد حملات هوایی قرار گرفت.
یکی از بزرگترین شکست‌های پاکستان، سیاستی است که در آن افغانستان را به عنوان عمق استراتژیک خود دیده و سعی کرده است آن را به جای یک کشور مستقل تحت منافع خود نگه دارد. در مقابل، هند همیشه به پروژه‌های توسعه‌ای در افغانستان توجه کرده، بورسیه‌های تحصیلی ارائه داده، در ساخت جاده‌ها و بیمارستان‌ها کمک کرده و روابط مستقیم با مردم افغانستان برقرار کرده است. این تفاوت‌ها امروز بیشتر نمایان است؛ جایی که پاکستان در حل مسائل خود با طالبان با مشکلاتی روبرو است، هند در حال گشودن درهای مذاکرات است.
دیدار اخیر در دبی نباید تنها به عنوان یک فعالیت رسمی دیپلماتیک در نظر گرفته شود. امارت اسلامی از طریق این ملاقات پیام واضحی داده‌اند که آماده هستند روابط خود را با هند در مسیر جدیدی قرار دهند. در این دیدار، علاوه بر مسائل دیپلماتیک، اقتصادی و تجاری، موضوعات امنیتی و ثبات منطقه‌ای نیز مورد بحث قرار گرفت. این ملاقات نشان‌دهنده گسترش دیپلماسی طالبان است و حکایت از تمایل آنها برای اتخاذ سیاست متوازنی در منطقه دارد.
دیپلماسی طالبان افغانستان، به ویژه تلاش برای بهبود روابط با کشور بزرگی مانند هند، استراتژی قابل ستایشی است. طالبان متوجه شده‌اند که تکیه بر یک یا دو کشور مفید نیست، بلکه یک سیاست خارجی وسیع و متنوع می‌تواند منافع افغانستان را بهتر تأمین کند. به همین دلیل است که آنها نه تنها روابط نزدیک با چین و روسیه برقرار کرده‌اند، بلکه در حال گسترش روابط خود با کشورهای خلیج فارس، ایران و هند نیز هستند.
در این وضعیت، سوال بزرگ برای پاکستان این است که آیا می‌تواند سیاست خارجی خود را با واقعیت‌های زمینی تطبیق دهد و از رفتار متکبرانه خود دست بردارد. اگر پاکستان بر سیاست‌های قدیمی خود اصرار کند، نفوذ خود در افغانستان کاهش خواهد یافت. طالبان باید تحت فشار قرار نگیرد و نمی‌توان با سخت‌گیری بیشتر روابط را بهبود بخشید. اسلام‌آباد باید این واقعیت را بپذیرد که افغانستان یک کشور مستقل است و حق دارد که تصمیمات خود را بر اساس منافع خود اتخاذ کند.
بهبود روابط میان هند و افغانستان به معنای توطئه علیه پاکستان نیست، بلکه هدف آن ترویج ثبات و توسعه در منطقه است. اگر پاکستان این حقیقت را بپذیرد و در سیاست‌های خود انعطاف‌پذیری نشان دهد، می‌تواند از این وضعیت بهره‌مند شود. با این حال، اگر همچنان به روش‌های قدیمی خود ادامه دهد و حضور هند در افغانستان را به عنوان تهدیدی دشمنانه ببیند، خود پاکستان زیان خواهد دید.
دیدار در دبی نشانه‌ای از آغاز یک دوره جدید است. اگر مذاکرات به سمت مثبت پیش بروند، روابط اقتصادی میان افغانستان و هند نه تنها تقویت خواهد شد، بلکه این موضوع می‌تواند برای توازن دیپلماتیک و استراتژیک در منطقه نیز مهم باشد. حکومت طالبان ثابت کرده است که توانایی مدیریت روابط بین‌المللی را دارد و اگر این روند ادامه یابد، افغانستان می‌تواند به عنوان یک بازیگر مهم منطقه‌ای در آینده ظاهر شود.
