همه ما با اسم امارت اسلامی افغانستان آشنا هستیم که این نظام کاملاً اسلامی است و تلاش دارد در قلمرو خویش بر اساس ارشادات قرآنی و نبوی و اصول فقه حنفی، نظامی اسلامی‌ای را تطبیق کند که در آن تمامی موجودات زنده به‌ویژه انسان‌ها، حقوق شرعی خود را محفوظ و مصون بدانند.
الحمدلله این هدف تا حد زیادی محقق شده و اکنون برای دومین بار در افغانستان عدالتی را تأمین می‌کند که مردم این دوره را با عدالت دوران حضرت عمر فاروق رضی‌الله‌عنه مقایسه و تشبیه می‌کنند.
این نکته بر همگان واضح است که تأمین عدالت و سپردن حق به حق‌دار، وظیفه اصلی نهاد قضایی نظام اسلامی است. در امارت اسلامی، قضاوت با حفظ استقلال کامل انجام می‌شود؛ هر قاضی و عضو محکمه از سوی زعیم عالی‌قدر امیرالمؤمنین حفظه‌الله تعالی مکلف شده است که تحت هیچ‌گونه فشار مستقیم یا غیرمستقیم قرار نگیرد، بلکه با جرئت کامل و بر اساس ارشادات اسلامی فیصله نماید.
سوال اینجاست که معیار تصمیم‌گیری در محاکم امارت اسلامی چیست؟
مطمئن هشتم که پس از خواندن این چند سطر، خواننده می‌تواند به این پرسش پاسخ بیابد زیرا می‌داند که تأمین عدالت عمری تنها در صورتی ممکن است که معیار تصمیم‌گیری محاکم، شریعت اسلامی باشد. اما برای توضیح بیشتر این سخن، معیارهای تصمیم‌گیری در محاکم امارت اسلامی را که مورد توافق علمای اهل‌سنت و جماعت است، به ترتیب ذکر می‌نمایم:
۱-: قرآن کریم؛
اصول محاکم امارت اسلامی قاضیان، مفتیان و سایر اعضای قضایی را موظف و مکلف می‌سازد که موضوعات ارجاع‌شده به محاکم را بررسی کنند و ببینند که آیا در قرآن کریم حکم صریحی برای حل و فصل آن وجود دارد یا خیر. اگر حکم صریحی راجع به موضوع در قرآن کریم وجود داشته باشد، موضوع بر اساس همان حکم حل‌وفصل می‌شود.
به‌عنوان مثال: در قرآن کریم در باره بسیاری از جرایم بزرگ مانند قتل، زنا، سرقت، قذف و … احکام صریح و روشن آمده است. این موضوعات پس از ارجاع به محاکم امارت اسلامی، مطابق حکم قرآن کریم تصمیم‌گیری می‌شوند.
چون خداوند متعال خالق، حاکم و پرودگار همه مخلوقات است، بنابراین تمام اختیارات تصمیم‌گیری در اختیار او می‌باشد. چنان‌که می‌فرماید:
«ألا له الخلق والأمر» (سوره اعراف: ۵۴)
ترجمه: آگاه باشید! آفریدن و فرمان دادن تنها از آنِ اوست.
همچنین، هیچ‌کس جز خداوند حق تصمیم‌گیری ندارد. خداوند متعال می‌فرماید:
«إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ» (سوره انعام: ۵۷)
ترجمه: نیست حکم مگر تنها برای خداوند است.
پیروی از احکام الهی و پذیرش اوامر او بر همه انسان‌ها لازم است، زیرا خداوند بهتر از هر کسی از مصالح و نیازمندی‌های بندگان خود آگاه است و آنان را هرگز بی‌یاور رها نخواهد کرد.
پس منبع اصلی قانون و قضا، احکامات خداوند متعال است. پیامبران به‌عنوان واسطه میان خداوند و بندگان، احکام الهی را رسانده‌اند و سخنان آنان در دین حجت و دلیل است.
خوانندگان گرامی! سه منبع دیگر برای احکام محاکم امارت اسلامی را در بخش دوم این مقاله توضیح خواهیم داد.